کرب زنی حرکاتی نمادین از عملکرد نادمانه‌ی اقوام و طوایفی است که به هنگام وقوع نبرد ، میان امام سوم شیعیان و یزید بن معاویه در دشت نینوا و صحرای کربلا ساکن بودند و این رسم در واقع ابراز ندامت و پشیمانی این قوم است.
کرب زنی (Karb Zani) یکی از مراسم خاصه اقوام ساکن در استان‌های شمالی ایران ، مازندران و شرق گیلان است. نام این آیین، در مازندران به گونه‌ی پیش گفته و در شرق گیلان با اندکی تفاوت « کآرْبْ زنی » تلفظ می‌شود.
کرب زنی معمولا در ماه محرم و در دهه‌ی نخستین این ماه برگزار می شده که موسوم به عاشورا و مصادف با سالگرد شهادت امام سوم شیعیان است.
در این آیین حرکاتی نمادین از عملکرد نادمانه‌ی اقوام و طوایفی است که به هنگام وقوع نبرد ، میان امام سوم شیعیان حسین ابن علی(ع) و یزید بن معاویه در دشت نینوا و صحرای کربلا ساکن بودند و این رسم در واقع ابراز ندامت و پشیمانی این اقوم است.
در فرهنگ لغات مازندرانی کرب زنی عبارت است از : دو تکه چوب سخت که در دسته های عزارداری و سوگواری مورد استفاده قرار می گیرد. کرب زنان به هنگام نوحه خوانی همانند سینه زنان به هنگام تقطیع اشعار و سر ضرب ها با کوفتن کرب ها بر ابهت و شکوه دسته روی می افزایند .
نوای حزین “کرب زنی” که یادآور عزاداری اصیل و ستی مردم مازندران است ، اکنون در بیشتر مناطق مازندران خاموش شده است و در کمتر نقطه ای شنیده می شود.
کرب تکه چوبی است تراشیده شده، به اندازه ای که در کف دست جا می گیرد و سطح بیرونی آن صاف است و در پشت آن بندی قرار دارد که به پشت دست می افتد.
در واقع کرب نام درختی در جنگل های مازندران است که در گذشته در مناطق کوهستانی فراوان بوده است و مردم از چوب آن جهت ساخت این وسیله استفاده می کردند ولی بعدها در طول زمان این درخت کمیاب شد. امروزه بیشتر از چوب درخت گردو، توت و آلبالو ،کرب را می سازند ولی به لحاظ تاریخی همچنان نام کرب بر آن باقی مانده است.
کرب در کف دست قرار می گیرد و انگشتان بر گرد آن حفاظ می شوند، یک جفت کرب را در دست می گیرند و به آهنگ نوحه ای که خوانده می شود آنها را بر هم می کوبند و کرب زنان ضمن هماهنگی و همنوایی با هم نمادی از همدلی و اتحاد از خود نشان می دهند و ناله کرب آنان بیانگر ناله جمادات و زمین و زمان بر حسین (ع) و یارانش است.
معمولا خراطان ، چوب‌های کرب را تهیه می‌کنند که دسته‌های گرد آن باعث می‌شود تا هنگام استفاده افراد ، دست حالت راحتی داشته باشد، همچنین دو لبه صاف دارد که همانند سنج به هم زده می‌شود لذا دسته‌های گرد ، به طور معمولی ۲۱ ضرب را میزدند اما نخبه‌هایی که هنرمندانه این ۲۱ ضرب را میزدند اندک بودند و کارهایشان بسیار زیبا بود.
نوحه‌ای که در مراسم کرب‌زنی خوانده می‌شود ۲۱ ضرب دارد که از تک ضرب شروع می شود و همین طور دو، سه و پنچ ضرب به بالا، تا اینکه ۲۱ ضرب کامل شود، همچنین در برخی مناطق گروه نخبه، وسط دایره کرب‌زنی می‌ایستد و وقتی مداح در مراسم کرب‌زنی شروع به خواندن کرده و به ضرب بیست‌ویکم می‌رسید ، گروه نخبه که در مرکز دایره قرار دارند با حرکتی هماهنگ و رو به بالا به طوری که گویی از زمین به سوی آسمان پرواز می‌کنند و سپس از پشت سر و از زیر پاهای افردا ، کرب را میزدند.
در استان مازندران، بخش بندپی از معدود نقاطی است که این آیین عزاداری را در اندک روستاهایی زنده نگه داشته است. در شهرستان بابل و منطقه بندپی روستاهای کوهپایه سرا، قلعه، ابوالحسن کلا و اطاقسرا این مراسم آیینی مذهبی را برگزار می کنند.
